آژانس هواپیمایی مارال گشت پارس

معرفی شهر تاریخی بیشاپور، فارس

شهر باستانی بیشاپور که در شهرستان کازرون استان فارس قرار گرفته، در زمان ساسانیان ساخته شده است. بیشاپور با دویست هکتار وسعت، از شهرهای مهم آن زمان بوده است. این شهر از قدیمی‌ترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن به‌ صورت مکتوب در سنگ نوشته‌ای محفوظ مانده است. بیشاپور در شمال غرب شهر کازرون قرار گرفته و از شهرهای خوش آب‌وهوا و دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده است. در کتاب‌های تاریخی، نام این شهر با عنوان‌های بیشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و «به اندیوشاپور» ضبط شده ‌است. شهر بیشاپور مرکز ایالت و کوره اردشیرخوره بوده است. تاریخ احداث بیشاپور بیشاپور به سال ۲۶۶ میلادی و به دستور شاپور اول پادشاه ساسانی ساخته‌ شده است. پس از پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم، شاپور دستور داد در ناحیه‌ای خوش آب‌وهوا بر سر راه تخت جمشید به تیسفون شهری بنا کنند. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش وصل می‌کرد. شاپور نام خود را بر این شهر نهاد. معماری از اهالی سوریه قدیم به نام آپاسای (اپاسای) برای ساخت شهر تازه انتخاب شد. موقعیت جغرافیایی بیشاپور بیشاپور از جاهای دیدنی کازرون به شمار می‌رود و در کنار دره چوگان واقع است. این شهر تاریخی که حدود دویست هکتار وسعت دارد در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال غربی شهر فعلی کازرون قرار دارد. طرح بنای شهر بیشاپور شهر بیشابور با روش مهندسی یونانیان که توسط هیپوداموس ابداع شده بود در زمینی مستطیل به گونه‌ای طراحی شد که چهار دروازه و دو خیابان آن، یکدیگر را قطع می‌کردند. یکی از خیابان‌ها در جهت شمال به جنوب و دیگری شرق به غرب است و هر کدام در انتها به یکی از دروازه‌های شهر منتهی می‌شده‌اند. دروازه غربی، ورودی اصلی شهر بوده است. شهر بیشاپور از دو بخش اصلی تشکیل شده است: ارگ سلطنتی، شامل آثار شاخصی مانند معبد آناهیتا، تالار تشریفات شاپور، ایوان موزاییک، کاخ به والرین. منطقه عامه نشین، شامل خانه‌های مسکونی، گرمابه، کاروانسرا و بازار. آثار باستانی شهر بیشاپور شاهکار حجاری‌های عصر ساسانی در تنگ چوگان در مجاورت شهر بیشاپور و بر کرانه رودخانه شاپور باقی‌مانده است. شش نقش برجسته در دو طرف تنگ چوگان حجاری شده است، نقش‌ها بیانگر پیروزی‌ها و تاج‌گذاری پادشاهان ساسانی است از مجموع شش نقش، سه نقش بیانگر پیروزی شاپور بر والرین امپراطور روم است و سه نقش دیگر مربوط به پیروزی بهرام دوم بر یاغیان، تاج ستانی بهرام اول از مظهر اهورامزدا و پیروزی شاپور دوم بر یاغیان و دشمنان است. با توجه به قداست و اهمیت آب در آئین زرتشت و در بین آریائی‌ها، معابدی برای نیایش و ستایش آب ساخته شد که معبد آناهیتا )الهه آب( یکی از مهمترین آنها به شمار می‌آید؛ به نظر می‌رسد که شاهان اولیه ساسانی هرگز از اجرای این فریضه دینی که موجب رضایت خاطر اهورامزدا و جلب قلوب مردم می‌گردید غافل نبوده‌اند، برای ایزد آناهیتا که فرشته دودمان و پیروزی آنها محسوب می‌شد معابد و نیایشگاه ساختند و مقام آن را به درجه اهورا مزدائی ارتقاء دادند .آثار و اسنادی از این ستایش بر روی پایه ستون‌های مکشوفه شوش و همدان وجود دارد که اردشیر (مؤسس سلسله ساسانی) می‌گوید: ایزدان مهر و آناهیتا مرا یاری کردند و اضافه می‌کند: بشود که اهورا مزدا، آناهیتا و میترا مرا در پناه خود گرفته و از هر کینه و خصومتی حفظ کنند بنای معبد آناهیتا در بیشاپور نه تنها از نظر معماری بی‌نظیر و فوق‌العاده است، بلکه از لحاظ رعایت دستگاه‌های تنظیم و تقسیم کننده و کنترل جریان آب نیز نظیر نداشته است و شاید فقط بتوان آن را با معبد ناهید استخر مقایسه کرد .برای ایجاد چنین پرستشگاه عظیم محوطه‌ای به ابعاد ۷×۲۳×۲۷ مترمکعب در عمق زمین خاک‌برداری شده و شالوده آن بر طبق نقشه و طرح تنظیمی پیش‌بینی‌ شده به نحوی گذارده شد تا آب رودخانه شاپور که در فاصله ۲۵۰ متری این مکان قرار دارد انشعابی از آن به درون این بنا جاری گردد .البته پیش از احداث این معبد در این مکان قنات جریان داشت و معماران و سازندگان ساسانی با توجه به گذر آب به ‌گونه‌ای معبد را انتخاب و شالوده‌ریزی کرده‌اند که از این موقعیت مناسب حداکثر استفاده را برای گردش آب در آن به عمل آید .هنوز بقایای این قنات قدیمی در انتهای دالان غربی قابل رویت است این بنای مکعب شکل که از سطح زمین‌های اطراف خود در حدود ۶ متر پائین تر ساخته شده از ۱۴ متر ارتفاع آن فقط ۸ متر از سطح طبیعی اطراف نمایان بوده و بقیه سطوح به علت سردابه‌ای بودن در عمق زمین قرار گرفته. در صحن داخلی آن آبگیر کم عمقی با گنجایش ۶۰ مترمکعب آب ساخته شده و اطراف آن سکویی به وجود آمده که نیایشگران می‌توانستند هنگام اجرای مراسم مذهبی بر روی آن گرد آیند. این سکو از قطعات سنگ‌های بزرگ حجاری شده قالبی به ابعاد ۴۷×۱۴۰ سانتی‌متر ساخته شده است .در وسط هر یک از ورودی‌ها مجرای آبی در داخل سنگ‌های زیر کف پوش درگاه حجاری شده است تا از هر سه طرف بنا، در مواقع لزوم (احتمالاً در اعیاد و جشن‌ها و مراسم مذهبی) آب به درون معبد جاری شود. مجرای خروجی آب چاهی است که ۴ متر عمق دارد و برای احداث آن محوطه‌ای را به طول و عرض ۱۸۰ سانتی‌متر خاک‌برداری نموده‌اند که با ۴ قطعه سنگ ۹۰×۹۰ سانتی‌متر از نوع سنگ‌های کف پوش معبد پوشیده می‌شده است به‌طوری که هم آهنگی و روپوش چاه با کف آبگیر به‌طور یکنواخت رعایت می‌شده و مجرای خروجی آب کاملاً از نظر پنهان بوده است. نحوه ورود و خروج آب در این معبد تابع نظم و ترتیبی خاص بوده که حتی‌المقدور آب معبد پاک و تازه باشد و به همان اندازه که آب از سه طرف وارد می‌شود از مجرای سه‌گانه به تدریج و غیر محسوس به زمین فرو می‌رود. دقت و رعایت چنین امری برای گردش آب، اهمیت و احترام خاص مذهبی و توجه به نیای فرشته آب را در آن زمان کاملاً نشان می‌دهد. با توصیفی که به عمل آمد معلوم می‌شود که در این مکان نوازش و بازی با آب و نیایش آب بیش از هر چیز دیگری مورد توجه بوده است. جایگاه نذورات بیشاپور جایگاه نذورات به ستون‌هایی اطلاق می‌شود که در حاشیه خیابان شرقی-غربی که از مرکز شهر می‌گذرد و خیابان شمالی و جنوبی را قطع می‌کند قرار دارند. بر روی این دو ستون کتیبه‌ای به خط پهلوی اشکانی و ساسانی وجود دارد که در واقع سند تاریخی شهرسازی بیشاپور است که متن آن بدین شرح است :«در فروردین ماه سال ۵۸ از آتش اردشیر (در) سال ۴۰ از آتش شاپور از آتش‌های شاهی (در) سال ۲۴ این تصویر پیکره به بغ مزداپرست شاپور شاهان شاه ایران و انیران که چهره از ایزدان دارد فرزند به بغ مزدا اردشیر شاهان شاه ایران که چهره از ایزدان دارد نوازنده خدایگان پاپک شاه (این) کار اپسای دبیر از شهر حران از خاندان خویش و بدین روال زمانی به بغ مزدا شاپور شاهان ایران و انیران که چهره از ایزدان دارد (بدین جا آمد) و زمانی که شاهان شاه این پیکر را دید (ایستاده) به اپسای دبیر سیم و بندگان و کنیزان و باغ‌ها و دارائی بخشید. تندیسی از شاپور اول در میان این دو ستون وجود داشته است که متأسفانه با گذشت زمان از بین رفته است. ارتفاع این ستون‌ها از کف تا انتها به حدود ۹ متر می‌رسد. تالار تشریفات بیشاپور تالار عظیم تشریفات در جنوب شرقی معبد آناهیتا قرارگرفته است .مساحت تالار تشریفات ۷۸۱ مترمربع است. شاید بتوان آن را در ردیف اولین و بزرگ‌ترین آثار معماری گنبد دار زمان ساسانی محسوب کرد. این تالار مرکب از چهار ایوان متقابل و متقارن است که بر فراز آن گنبدی شلجمی شکل که ۲۵ متر ارتفاع داشته قرار دارد. صحن مرکزی تالار به صورت مربع شکل است. این بنا دارای ۶۴ طاقچه است که با موتیف‌های مختلف گچ‌بری نظیر برگ کنگر، برگ مو (درخت انگور) و نقوش تزئینی به صورت طرح‌های چلیپا شکل، که نشان‌دهنده خلاقیت معماران عصر ساسانی است تزئین یافته و با گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده است. ایوان موزاییک بیشاپور ایوان موزاییک دارای ۲۵/۱۱ متر طول و ۶/۱۰ متر پهناست و با طاق هلالی شکل پوشش یافته بود. در کف این ایوان با موزاییک‌های رنگین که با طرح‌های تزئینی منقوش شده مفروش بوده است. این موزائیک‌ها که از ارزشمندترین و نفیس‌ترین آثار به‌ دست‌ آمده از شهر بیشاپور است زینت بخش موزه‌های لوور پاریس و موزه ایران باستان تهران است. رنگ‌های به کار رفته در این موزاییک‌ها و طراحی زیبای آن بسیار چشمگیراست به‌طوری که مجموع این موزاییک‌ها به صورت یک فرش یکپارچه زیبا به نظر می‌رسید. هنوز آثار کمی از این نوع موزاییک‌ها به صورت نواری در کناره‌های دیوار این ایوان وجود دارد.

ادامه

تخت جمشید افسانه ای؛ اوج نبوغ بشری در هنر و معماری

تخت جمشید، اوج هنر و معماری باستانی ایران تخت جمشید کجاست؟ تخت جمشید از مهمترین آثار تاریخی و گردشگری ایران است که خیلی ها به شوق دیدنش راهی مسیری طولانی می شوند تا شکوه و عظمت تاریخ ایران را از نزدیک ببینند. با این که تا به حال حتما چیزهایی درباره این بنای معروف ایران شنیده اید اما امروز برای آشنایی با جزئیات آن با مارال همراه شوید. برای دیدن این اثر باعظمت باید به مرکز استان فارس، ۱۰ کیلومتری شمال مرودشت و ۵۷ کیلومتری شیراز بروید. تخت جمشید در واقع شهر باستانی ایران است که پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهان هخامنشینی بوده است. این شهر یکی از سه پایتخت اصلی هخامنشیان بوده اما بیشتر جنبه تشریفاتی داشته و کارهای سیاسی در دو پایتخت شوش و هگمتانه انجام می شده است. در این شهر باستانی به دستور داریوش، پادشاه هخامنشیان کاخی به نام تخت جمشید درست شد که به مدت ۲۰۰ سال در آن مراسم مختلف برگزار می شد، در مراسم سال نو نماینده هایی از کشورهای مختلف با هدایایی ارزشمند خود را به تخت جمشید می رسانند تا آغاز سال نو را به شاه ایران تبریک بگویند. این شهر باستانی بر روی دامنه کوه رحمت قرار دارد و در آن کاخ ها و ساختمان های زیادی مثل کاخ آپادانا، کاخ تچر، کاخ هدیش، کاخ ملکه، کاخ صدستون و …ساخته شده است. این مجموعه ستون ها و سرستون های زیبایی دارد که بخشی از معروفیتش را مدیون آن هاست، در آن زمان در این مکان حدود ۵۵۰ ستون وجود داشت که امروز تعدادی از آن ها باقی مانده است. شاید کنجکاو شدید که بدانید این بنا دقیقا چه زمانی ساخته شد، ساخت آن به سال ۵۱۸ قبل از میلاد مسیح برمی گردد. درست است که بنیادنگذار این بنا داریوش بزرگ بوده اما بعد از او پسرش خشایار شاه و نوه اش اردشیر یکم هر کدام بخش هایی را به این بنا اضافه کرده و آن را باشکوه تر از قبلش کردند. اینکه ما الان اطلاعاتی درباره فرهنگ و تاریخ هخمنشیان داریم همه آن ها را مدیون سنگ نوشته های تخت جمشید هستیم، تعداد ۱۶ کتیبه مختلف از زمان هخامنشیان در این مجموعه به یادگار مانده که به زبان میخی هستند و یکی از معروف ترین آن ها کتیبه داریوش اول است . در آن زمان ۳۹ جای مسکونی مختلف در تخت جمشید وجود داشت و جمعیت آن حدود ۴۳۶۰۰ نفر تخمین زده شده است. به گفته تاریخ دانان اسکندر مقدونی در سال ۳۳۰ قبل از میلاد مسیح در حمله به ایران تخت جمشید را به آتش می کشد و با این کار کتاب ها و هنرهای بسیاری از مردمان آن زمان را هم به خاکستر تبدیل کرد. این اثر تاریخی ایران آنقدر باشکوست که در سال ۱۹۷۹ از نخستین آثار تاریخی ایرانی بود که در لیست میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسید. بعد از هخامنشیان پادشاهان ساسانی هم کتیبه های مختلفی را در تخت جمشید به جا گذاشتند و به شکوه و عظمتش اضافه کردند. اگر می خواهید سری به آرامگاه پادشاهان بزرگ ایرانی مثل داریوش بزرگ، خشایار شاه، اردشیر یک و داریوش دوم بزنید باید به نقش رستم در ۶/۵ کیلومتری تخت جمشید بروید و در گذر زمان به چندین هزار سال قبل سفر کنید.

ادامه

پاسارگاد شیراز مجموعه‌ای باستانی و نمادی از تاریخ در ایران زمین

پاسارگاد شیراز، تاریخ به روایت هخامنشی شهر زيباي شيراز يکي از کلانشهرهاي مهم و اصلي کشور در زمينه گردشگري است. اين شهر به سبب جاذبه هاي ديدني بسيار در ايران و جهان کاملا شناخته شده است و هر ساله خيل عظيمي از گردشگران به سمت آن روانه مي شوند. پاسارگاد يکي از جاهاي ديدني شيراز است که محبوبيت زيادي دارد. عظمت بناهاي تاريخي و زيباي موجود در پاسارگاد شيراز چشم هر بيننده اي را ميخکوب کرده و او را در حيرت و شگفتي غرق مي کند. يکي از مهم ترين مسائل هنگام سفر به شيراز انتخاب محل مناسب براي اسکان است؛ در اين راستا هتل های شیراز را مي توان بهترين گزينه دانست چراکه هر کدام متناسب با درجه کيفيت شان داراي قيمت هاي مختلفي هستند؛ از اين رو هر کس متناسب با شرايط خود مي تواند هتل مورد نظرش را انتخاب نمايد. روايت ساخت پاسارگاد شيراز پادشاه بر بلندايي ايستاده و به دشت سرسبز و فراخ پيش رو خيره نگاه مي کرد. امپراطوري جوانش تازه پا گرفته بود و دشمنان يک به يک شکست خورده بودند. روياهايي بزرگ، آنقدر که جهان را با تمام ساکنينش پر از عدل و برابري کند در سرش رژه مي رفتند. امپراطوري نوپا، يک پايتخت تمام عيار مي طلبيد. حالا که مرزهاي امپراطوري تا آن سوي آب ها رفته بود، پادشاه بناهاي باشکوهي را در طول فتح هاي مکرر خود در نبردهايش به چشم ديده بود. طرحي بکر در سر پادشاه طوفان به پا کرد. حالا وقت آن رسيده تا بهترين معماران از سراسر جهان بنايي درخور و باشکوه بسازند، و من کوروش هستم، شاه شاهان! در ميان افسانه هاي هزار رنگ و داستان هاي اساطيري اين بار عازم سرزمين فارس شده ايم جايي که پاسارگاد شيراز، کوروش را براي هميشه اسير خود کرد. اگر به دنبال پاسارگاد شيراز نقشه را زير و رو کرده ايد و يا مشتاق شده ايد تا بدانيد راز جذابيت و شهرت آن چيست، حتما با مارال همراه شويد. اگر قصد رزرو هتل در شيراز را داشتيد سري به ما بزنيد تا انتخابي مطمئن و مقرون به صرفه داشته باشيد. مجموعه پاسارگاد شيراز در 82 کيلومتري تخت جمشيد و در 130 کيلومتري شهر شيراز يک مجموعه باستاني قرار دارد که شهرتي جهاني دارد و جزو ميراث هاي ثبت شده جهاني است. کافي است خودتان را به شهرستان پاسارگاد برسانيد. مرکز اين شهرستان سعادت شهر است. اگر مسير جاده اصلي شيراز-اصفهان را پيش رو بگيريد در 21 کيلومتري سعادت شهر به يک جاده فرعي مي رسيد که چهار کيلومتري طول دارد و شما را به يکي از تاريخي ترين، باستاني ترين و مهم ترين ايستگاه هاي تاريخ مي رساند. ساعات بازديد: 8 الي 17:30 هزينه بليط: 3000 تومان اينجا در دامنه کوه هاي سربه فلک کشيده زاگرس، سرزميني قرار دارد که کاوش هاي باستان شناسي قدمت آن را به دوران پارينه سنگي نسبت مي دهند. سرزميني تاريخي که گرچه قدمتي طولاني دارد اما تمام شهرتش را مديون سلسله قدرتمند هخامنشيان است. سرزمين پارس مهد پادشاهان، جايي که هخامنش در آن ريشه دوانده است. بياييد سري به 25 قرن پيش بزنيم، چيزي در حدود سال 550 ميلادي. به سال هايي که کوروش بزرگ با شکست آخرين پادشاه مادها، مسرور و سرخوش دشتي را به يمن نزديکي به محل نبرد بزرگش و موقعيت استراتژيک آن به عنوان پايتخت برگزيد. پيروزي بر مادها آغازگر سلسله پيروزي هاي کوروش بود؛ سرزمين ها يک به يک فتح مي شدند و شهرت و محبوبيت کوروش تا آن سوي آب ها و سرزمين هاي ناشناخته رسید و حکومت کوچک پادشاه به سوي عظيم ترين امپراطوري تمام تاريخ جهان پيش مي رفت. کوروش کاخ ها و بناهاي باشکوه بسياري را در طي فتوحات خود ديده بود و خاطره بناهاي مرمرين يوناني در خاطرش نقش بسته بود. يک باغ زيبا که همه چيز در آن نو و بديع بود. شيوه کاشت درختان و جوي هاي آبي که در بستر سنگي با چندين حوضچه در مسير، تمام طول باغ را مي پيمود از ويژگي هاي بارز باغي بود که به پرديس کوروش شهره است و آب نماهاي حيرت انگيزي آن را آراسته بودند. اين باغ زيبا از همان لحظه خلق شدنش الگوي تمام باغ هاي ايراني بعدها در طول تاريخ بود؛ حتي در ميان آثار دوران اسلامي. کاخ ها همه در ميان اين پرديس و گوشه هاي متفاوتي قرار داشتند. برج يا زندان سليمان در شرق مجموعه و يک بناي کوچک در غرب آن قرار مي گرفت. دژ يا همان تخت سليمان مشهور اين روزها، در شمال طرح جاي گرفته اما جنوب اين پرديس زيبا را آرامگاهي زينت مي بخشید که چند سال بعد محل آرام گرفتن کوروش شد. پاسارگاد سکوي پرتاب و تحول معماري ايراني و آغاز دوران باشکوه معماري هخامنشي بود و صد البته پايتخت نخستين امپراطوري جهان که رنگ و بويي از تمام سرزمين هاي تحت سيطره اش داشت. آنچه که اکنون در مجموعه پاسارگاد پيش رو مي بينيد، تنها بخشي از تمدن خفته در زير خروارها خاک اين منطقه باستاني است. اطراف پرديس هم با چندين متر فاصله از ديگر مناطق باستاني پاسارگاد هستند. بازديد از پاسارگاد علاوه بر لذت گشت و گذار در يک محوطه باستاني و اساطيري يک وظيفه ملي است. آرامگاه کوروش کبیر همه ما پاسارگاد را با يک تصوير به ياد داريم؛ آرامگاه کوروش! يک بناي سنگي با ارتفاعي 11 متري با تخته سنگ هاي بزرگ تقريبا سفيد رنگ که شش رديف پله مانند و يک بناي کوچک شيرواني آن را تبديل به يک بناي هفت طبقه کرده است. آرامگاهي با 25 قرن قدمت که هيچ گونه ملاتي بين سنگ هاي آن به کار نرفته و سنگ ها با بست هاي فلزي به يکديگر متصل شده اند. طبقه هفتم آرامگاه، خزانه ناميده مي شود و نقل است که تابوت زرين کوروش حاوي پيکر موميايي پادشاه به همراه جواهرات بسياري در اين خزانه قرار داشت. کوروش در جنگ با سکاها کشته شد و پيکرش به اين آرامگاه انتقال يافت. شايد جالب باشد اگر بدانيد طرح اين آرامگاه متعلق به خود کوروش است چراکه با تمام طرح ها به طرز جالبي هم خواني دارد. در سال 1820 در طي يک سري کاوش ها و مدارک موجود اين آرامگاه به کوروش منتسب شد. آرامگاه یاد شده در طول تاريخ همواره مورد احترام بوده است. هخامنشيان تاجگذاري خود را در اين مکان انجام مي دادند. به هنگام حمله ويرانگر اسکندر مقدوني زماني که اسکندر فاتحانه به مقبره کوروش رسيد با لوحي مواجه شده بود که کوروش خطاب به مخاطبي که انگار انتظار روبه‌رو شدنش را داشت از مرگ و فاني بودن دنيا و احترام به مقبره اش سخن گفته بود. اسکندر نيز به احترام کوروش هيچ آسيبي به مقبره وارد نکرد و دستور داد تا داخل آن را تزيين کنند. سال ها گذشت و اين مقبره در ميان مردم عامي به مشهد مادر سليمان شهره شد زیرا مردم عامي ساخت چنين بنايي را به اجنه دربند سليمان نبي نسبت مي دانند. در دوران اتابکان نيز به دليل احترام اين مکان محرابي در داخل اتاقک کنده کاري شد در حالي که ساير قسمت هاي پاسارگاد تقريبا از بين رفته بود. کاخ بار عام بار عام بودن يک کاخ نشان از به حضور پذيرفتن ميهمانان توسط پادشاه در محل کاخ است. تمامي مقامات و ميهمانان که تحت حکومت و سيطره هخامنشي قرار داشتند براي ديدن پادشاه عازم اين کاخ مي شدند. اگر مناطق تحت حکومت هخامنشيان را در نظر بگيريد مي توان ادعا کرد که تقريبا نمايندگاني از اغلب نقاط جهان در اين کاخ حضور مي يافتند؛ يک دورهمي آن هم با رنگ و بوي بين المللي. کاخي چهار ايواني با يک تالار وسيع که چندين ستون داشته و از هر چهار ايوان راه هايي براي ورود به تالار تعبيه شده بود. از ستون هاي تالار تنها يک ستون برجاي مانده است که بنابر گفته ها در زمان اتابک زنگي مسجدي در کنار آرامگاه ساخته شد و از اين ستون ها براي ساختن آن استفاده شد؛ البته چندين سال بعد برخي ستون ها به جاي خود بازگردانده شدند. ايوان هاي چهارگانه ستون هاي متعددي داشتند که بيشترينشان 48 ستون در ايوان شمال شرقي بود. هر کدام از درگاه ها شکل و شمايل خاصي دارند. انسان، عقاب، ماهي و گاو از جمله نقش هاي استفاده شده بودند که از فرهنگ هاي ديگر در اين معماري به کار رفته اند اما خيالتان راحت چرا که روح و جانشان رنگ و بوي ايراني گرفته است. مهم ترين بخش کاخ بار عام يک نوشته ميخي حک شده بر روي سنگ است که به سه زبان پر استفاده آن روزهاي امپراطوري هخامنشي یعنی پارسي، عيلامي و بابلي نقش بسته است. متن نوشته بدين صورت است: "من کوروش شاه هخامنشي ام" البته با ترجمه به زبان فارسي امروز! زندان سليمان "آرامگاه کمبوجيه" يا همان "زندان سليمان". يک ديواره سنگي عمودي 14 متري تنها بازمانده بنايي است که بنا به گفته باستان شناسان ساخته و پرداخته خود کوروش بوده است. بنايي که گمانه زني هاي زيادي در مورد آن وجود دارد. برخي آن را محل آرميدن کمبوجيه پسر کوروش مي دانند برخي مقبره همسر کوروش، برخي خزانه و برخي آتشکده. ديواره با تخته سنگ هاي بزرگ گويي بخشي از برجي مربعي شکل است. اين ديوار سنگي در سمت شمال کاخ ها قرار گرفته و بنا به گفته کارشناسان هم معماري مذهبي در آن به چشم مي خورد و هم معماري تدفيني. لازم به ذکر است که بنا آسيب شديدي ديده است. انسان بالدار در ميان تمامي طرح ها و نقش هاي پاسارگاد مرد بالدار جايگاه ويژه اي دارد. بسياري معتقدند اين سنگ نگاره نمايانگر تمام و کمال شخصيت و افکار کوروش است. اگر خوب دقت کنيد از هر يک از سرزمين های تحت فرمانروايي کوروش حتما اثري را خواهيد يافت. يک مرد با چهار بال آشوري و ردايي بلند و ايلامي. مردي در حال نيايش با تاجي بر سر که بر روي شاخ هاي قوچ حبشي در کنار دو مار کبري که خورشيدي بر سر دارند قرار گرفته است. دسته گلي با گوي هاي خورشيدي بر روي تاج با پرهاي پرنده آراسته شده اند. مرد ريش دار يکي از دست ها را پيش رو گرفته و دست ديگرش را در راستاي بال هايش قرار داده است. دو بال به سمت آسمان حس و حال نيايش را زنده مي کنند. انسان بالدار سالم ترين بازمانده پاسارگاد است. کاخ دروازه سنگ نگاره انسان بالدار در ميانه کاخ دروازه قرار دارد و مرد بالدار رويش را به سمت مرکز اين کاخ گرفته است. کاخ يک تالار بزرگ چهارضلعي دارد که هشت رديف ستون در خود جاي داده است. اين تالار دو ورودي اصلي و دو ورودي فرعي داشته و در شرق مجموعه پاسارگاد جاي گرفته است. کاخ اختصاصي همانطور که از نامش پيدا است کاخ متعلق به کوروش بزرگ و محل زندگي پادشاه بوده است. کاخي با يک تالار بزرگ و ايوان هاي شرقي و غربي که ورودي هاي اصلي در آن ها تعبيه شده بودند. در اضلاع شمالي و جنوبي هم بر طبق معماري آن روزها دو ورودي فرعي نيز لحاظ شده بود. کاخ اختصاصي با سنگ نگاره هاي خاصي چشم هر بيننده اي را مي نوازد. کوروش در حالي که رداي بلند پادشاهي را بر تن کرده پيشاپيش همگان زير سايه يک چتر در حال حرکت است. پادشاه گاه براي تماشاي باغ زيبا و آب نماهاي چشم نواز بر روي يک سکو مي نشسته که هم اکنون نيز موجود است. سنگ هاي سفيد، سياه و کبود در ميان بازمانده هاي اين سازه خودنمايي مي کنند. در کاخ اختصاصي نيز سنگ نوشته اي با همان سه زبان باستاني با مضمون "من کوروش هخامنشي ام" به چشم مي خورد. دو سکوي سفيد رنگ سنگي، يک کيلومتر آن طرف تر از پاسارگاد، محوطه مقدس را تشکيل مي دهند. يکي از سکوها چند پله دارد اما در سکوي ديگر خبري از پله نيست. در پهنه سبز دشت، وجود اين دو سکوي سفيد حس و حال عجيبي را تداعي مي کند. باستان شناسان اين دو سکو را محلي براي انجام آئين هاي عبادي همانند روشن کردن آتش و يا به عبارتي آتشدان مي دانند. داخل اين سکوهاي سنگي خالي شده است. کمي آن طرف تر تپه اي قرار دارد که در ابتدا يک بناي چند طبقه ساخته شده از سنگ و خشت بوده است. اگر دقت کنيد هنوز هم بقاياي يک سکو کاملا هويدا است. هر چه که بوده اين منطقه محل عبادت و انجام امور مذهبي بوده است و شايد حس و حال عجيب اين محوطه به همين دليل است. تل تخت بناي تل تخت بر بالاي يک تپه قرار گرفته است. بنايي از تخته سنگ هاي بزرگ بدون ملات که امروزه فقط چند رديف از آن باقي مانده است. يک بنا با مساحتي عظيم که در طول تاريخ همواره دستخوش تغييرات بوده است. قسمت سنگي متعلق به همان دوران اوليه هخامنشي، قسمت هاي خشتي متعلق به دوران دوم هخامنشي و پس از کوروش، قسمت هاي ترکيبي از سنگ و خشت يادگار دوران اشکاني و سلوکيان و ساختارهايي متشکل از سنگ، خشت و آجر که بازمانده دوران ساساني است. ساخت تل تخت در زمان کوروش آغاز شده اما با مرگ پادشاه ساخت و ساز تا سال ها متوقف مي شود. داريوش با طرحي متفاوت تر از آن چه که کوروش در ذهن داشت، بنايي که قرار بود جنبه تشريفاتي داشته باشد، تل تخت را گسترش مي دهد. مسجد پاسارگاد در زمان اتابک زنگي درست در قرن هفتم هجري يکي از قديمي ترين مساجد ايران در نزديکي آرامگاه کوروش و با استفاده از بقاياي سنگ ها و ستون ها ساخته شد. بقاياي اين مسجد پابرجا بود تا اينکه در سال 1350 به بهانه برگزاري جشن هاي 2500 ساله رژيم شاهنشاهي مسجد را تخريب و برخي سنگ ها را به مکان قبلي خود انتقال داد. کتيبه ها و آثار بر جاي مانده از مسجد اتابکي نيز براي هميشه از کشور خارج شد. کاروانسراي مظفري در نزديکي آرامگاه کوروش بنايي قرار دارد که قبلا يک کاروانسرا بوده است. کاروانسرايي با سنگ هاي سفيد که تخته سنگ هايش از بقاياي کاخ هاي پاسارگاد بود. کاروانسرا با يک حياط وسيع متعلق به سال 766 هجري شمسي است و توسط شاه شجاع مظفري بنيان گذاري شده است. بيخود و بي جهت نيست که جهانگرد مشهور استراليايي، در سفرش به ايران و بازديد 5 روزه از استان فارس اين جمله را عنوان کرده است: «هرگوشه از استان فارس برگي از تاريخ است.» بي شک منظورش پاسارگاد هم بوده است. پاسارگاد شيراز، خطه اي که مقبره کوروش را در خودش جاي داده، یکی از آثار باستانی شیراز است که هر آدمي که در آن پا مي گذارد به شگفتي هاي بي نهايتش پي مي برد. اگرچه متاسفانه بسياري از قسمت‌هاي آن خراب شده است و يا از بين رفته است. اما بايد بدانيم آثار تاریخی مانند پاسارگاد تنها امانتي است در دست ما براي آيندگان.

ادامه

معرفی شهر تاریخی بیشاپور، فارس

تخت جمشید افسانه ای؛ اوج نبوغ بشری در هنر و معماری

پاسارگاد شیراز مجموعه‌ای باستانی و نمادی از تاریخ در ایران زمین

تماس با ما